Bebeklerde Dil Gelişimi Nasıl Desteklenir?
6 ayını dolduran bebekler artık yavaş yavaş çevresini fark etmeye ve kendisine söylenenleri anlamaya başlamaktadır. 6-12 aylık bebeklerde dil gelişimi doğru bir şekilde desteklendiğinde hem konuşmaya hızlı başlama hem de ilerde sözcükleri doğru telaffuz etmede yaşıtlarına göre önemli avantajlar elde ederler.
Bebeklerde dil gelişimi nasıl desteklenir?
Çocukların dil gelişiminin hızlanmasında ailelerin rolü büyüktür. Bebeklerde dil gelişimini desteklemek için anne-baba yeteri kadar özverili davranırsa hem çocuğun özgüveni artar, hem derdini daha doğru anlatır hem de aile içinde çocuk ile olan bağlar daha sıkı bir şekilde olur.
Peki dil gelişimi nasıl desteklenir? Aileler bu anlamda neler yapabilirler?
- Öncellikle yaptıklarınızı ona anlatın; yemek hazırlarken, evi toplarken neler yaptığınızı adım adım açıklayın,
- Nesneleri isimleriyle tanıtın (örneğin, bak şimdi yastığı yerleştiriyorum).
- Bu, şu, o, ben, sen gibi zamirler yerine anne, Burak, kedi, koltuk gibi kişi ve nesne isimleri kullanın.
- Bebeğiniz sizinle sözlü olmayan iletişim kurmaya çalıştığında ona mutlaka yanıt verin, el salladığında siz de ona el sallayın, el çırptığında sizde çırpın.
- Bebek gibi konuşmanızda bir sakınca yoktur (sözcükleri bilerek yanlış telaffuz etmek hariç) şarkı söyler gibi, yüksek ve alçak tonlarda la-la-la yada ba-ba-ba şeklinde ona yanıt vermeniz, iletişim kurmaktan hoşlandığınızı gösterir ve bebeğimizi konuşması konusunda yüreklendirir.
- Bebeğiniz henüz bizim bildiğimiz anlamda konuşamasa da ona sorular yöneltip (iki seçenekli) yanıt vermesi için durun; kısa zamanda gülümseyerek, ellerini sallayarak ya da çırparak yanıt vermesi gerektiğini öğrenecektir.
- Müzik dinlemesini sağlayın; konuşmaların ve müziğin değişen ritimleri, aslında birbirine çok benzer.
Bebekler dil öğrenmeye doğuştan hazırlıklı doğarlar
Doğuştan dil öğrenmeye hazırlıklı olmak tabii ki dili gerçekten öğrenmekle aynı şey değildir. İyi bir yetişkin etkileşimi olmadan büyümüş çocuklar, bu durum sonradan fark edilip yoğun bir tedavi uygulansa bile, ya hiç dil desteği yeteneği geliştiremezler ya da çok az geliştirirler. Bu nedenle dil açısından çocukların ilk yılları kritiktir ve anne baba ile erken etkileşim ileride iletişim becerilerinin güçlü olabilmesine olanak sağlar..
Anne baba ile çocuk arasındaki iletişim çok erken başlar. Bebeğiniz sizinle iletişim kurmak istediğinde gözlerinize bakar.
- Dört haftalık bir bebek uyanıkken anne babasının yüzüne dikkatli bakar ve bazen onların tonlamasını taklit edercesine sesler çıkarır.
- Üç aylıkken bebekler diğer yetişkinlere nazaran annelerine karşı daha fazla ses verirler. Üç aylık bir bebek kendi kendine sesler çıkararak söylenenlere yanıt verebilir.
Bu yüzden, bebeğin dil gelişimi anlamında en hazır olduğu erken yaştaki dönemleri kaçırmamak ve ona destek olmak çok önemlidir.
Bebeklerde dil gelişimin farkına varma
Bir bebek sekiz aylıkken dikkatini yoğunlaştırmaya başlar. Ebeveynlerinin belirli bir nesneye bakışını takip eder ve nesneye aynı şekilde bakarlar. Bu yaşlarda bebekler, istediği nesneyi işaret edebilirler.
Sekizinci ve onuncu aylar arasında hala kelimeler olmadan, jestlerle iletişim kuruyor olsa da dilin, isteklerini anlatabilmek için mükemmel bir yol olduğunu fark etmeye başlar.
Dil ne kadar geliştirilebilir?
Çocuklar dil yeteneklerini geliştirdikçe, anne babalar çocuklarının yapabildiklerinden daha fazlasını anladıklarına inanırlar. 6 aylık bir bebeği kesin, net bir sesle hayır diyerek yaptığı şeyden vazgeçirebilirsiniz ancak aynı tonda başka bir sözcükle söylemeniz de benzer etki yaratacaktır. Burada bebeğin verdiği tepki kelimelere değil, tonlama ve vurguya karşıdır.
18. aya kadar bir çocuk yasakları anlamadığı gibi, sekizinci aya kadar da dağacığındaki kelimelerin dışındakileri anlayamaz. Bir anne çocuğuna “topu al bana getir” dediğinde çocuğunun kendisini anladığını ve o yüzden topa yöneldiğini düşünebilir. Eğer çocuk bir yaşında ise, sadece annesinin bakışlarını takip eder, dikkatini çeken topa doğru emekler ve annesine topu verir. Bu durum çocuğun, kelimeleri anladığını değil, mimik ve bakışlardan annesinin ne demek istediğini hissetmesi ile gerçekleşir.
Çocuklar, konuşmanın ve kelime kullanmanın öneminin farkına vardıkça daha hevesli bir şekilde konuşmaya çalışacaklardır. Dil gelişimi için çok önemli olan bu dönem iyi değerlendirilmeli ve çocuğun gelişimine yardımcı olunmalıdır.
Bebeklerde dil gelişimi dışında, çocuk gelişimi ile ilgili aşağıdaki konular da ilginizi çekebilir;
Çocuklarda Özgüven Eksikliği Nasıl Giderilir?
Çocuklarda Korku Nasıl Gelişir? Korkuları Yenmenin Yolu Nedir?
Çocuklarda Konuşma Becerisi Nasıl Geliştirilir? Ailelere Düşen Rol nedir?
Bebeklerde Doğru Beslenme Alışkanlığı Kazandırmak için Öneriler
Yardımcı Kaynak: Prof. Dr. Gülbin Gökçay – Yaşamın İlk 2 Yılında Çocuk Sağlığı ve Bakımı